โครงการศึกษาบทบาทองค์การนายจ้าง และองค์การลูกจ้างต่อปัญหาสังคมผู้สูงอายุ

จากการที่องค์การสหประชาชาติได้ประเมินสถานการณ์ว่า ในปี 2544-2643 จะเป็น ศตวรรษแห่งผู้สูงอายุ โดยมีประชากรของโลกอายุ 60 ปี ขึ้นไปมากกว่า ร้อยละ 10 สำหรับประเทศไทยก็ ได้ถูกจัดให้เป็นสังคมผู้สูงอายุเช่นเดียวกัน โดยข้อมูลจากส านักงานสถิติแห่งชาติระบุว่า ประเทศไทย มี ประชากรผู้สูงอายุจำนวน ร้อยละ 10.7 ของประชากรทั้งประเทศในปี 2550 และมีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้น ต่อไปอีก การเพิ่มขึ้นของผู้สูงอายุในสังคมไทยได้ก่อให้เกิดทั้งปัญหาทางเศรษฐกิจและปัญหาทางสังคม แต่ ผู้ที่ทำหน้าที่ดูแลผู้สูงอายุ นอกจากครอบครัวของผู้สูงอายุเองแล้ว ก็มักจะเป็นหน้าที่ของรัฐ โดยเฉพาะ ผู้สูงอายุที่ช่วยตัวเองไม่ได้ งานศึกษาวิจัยนี้จึงมุ่งศึกษาบทบาทขององค์การนายจ้าง และองค์การลูกจ้างใน ฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของสังคมว่า ได้มีบทบาทในการส่งเสริมการป้องกันและแก้ไขปัญหาผู้สูงอายุอย่างไร มีอุปสรรคและปัญหาอย่างไรบ้าง และหากจะเพิ่มบทบาทให้มากขึ้นต่อไป ผู้เกี่ยวข้องจะต้องมีการ ดำเนินการอย่างไร

การศึกษาวิจัยนี้ได้ใช้การวิจัยทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ โดยในเชิงปริมาณ ได้มีการ ส่งแบบสอบถามไปยังองค์การนายจ้างและองค์การลูกจ้างทุกแห่งที่มีอยู่ตามทะเบียนของกรมสวัสดิการ และคุ้มครองแรงงาน ส่วนในเชิงคุณภาพ ได้มีการสัมภาษณ์เชิงลึก5 กลุ่ม คือ กลุ่มองค์การนายจ้างกลุ่ม องค์การลูกจ้างเอกชน กลุ่มองค์การลูกจ้างรัฐวิสาหกิจ กลุ่มเจ้าหน้าที่รัฐ และกลุ่มนักวิชาการที่เกี่ยวข้อง

ผลการศึกษาพบว่า บทบาทขององค์การนายจ้างและองค์ลูกจ้างเกี่ยวกับปัญหาสังคม ผู้สูงอายุที่ผ่านมายังมีอยู่น้อยมาก โดยส่วนใหญ่จะเป็นบทบาทร่วมกันระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างในการ จัดตั้งกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ บางแห่งมีการจัดสวัสดิการด้านรักษาพยาบาลสำหรับผู้สูงอายุยกเว้นใน รัฐวิสาหกิจบางแห่งที่มีระบบบำเหน็จบำนาญสำหรับผู้สูงอายุ เหตุผลที่องค์การนายจ้างและอง๕การ ลูกจ้างยังมีบทบาทในเรื่องนี้น้อย ก็เนื่องจากการขาดแคลนเงินทุนและในการด าเนินการประกอบกับ พระราชบัญญัติแรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ และพระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ยังก าหนดให้องค์การ นายจ้างและองค์การลูกจ้างมีหน้าที่ปกป้องคุ้มครองสิทธิเฉพาะผู้ที่เป็นสมาชิกเท่านั้น ดังนั้นผู้ที่พ้นจาก การเป็นสมาชิกองค์การทั้งสอง เพราะเหตุเกษียณอายุจึงไม่ได้รับการคุ้มครองดูแลอีกต่อไป
คณะผู้วิจัยได้ให้ข้อเสนอแนะว่า ควรได้มีการส่งเสริมให้องค์การนายจ้างและองค์การ ลูกจ้างได้มีบทบาทในการดูแลผู้สูงอายุมากขึ้น โดยการส่งเสริมให้มีความเข้มแข็งมากขึ้น ทั้งด้านเงินทุน และบุคลากร เพื่อจะได้มีทรัพยากรเข้ามาดูแลผู้สูงอายุ องค์การนายจ้างควรร่วมมือกับองค์การลูกจ้างใน การดูแลผู้สูงอายุ เช่น การร่วมกันจัดตั้งกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ หรือสหกรณ์ออมทรัพย์ขึ้นในทุกสถานประกอบการ การจัดตั้งการฌาปนกิจสงเคราะห์ส าหรับลูกจ้าง การให้ความรู้แก่ผู้ที่ก าลังจะเข้าวัยผู้สูงอายุ เพื่อการเตรียมตัว การจัดให้มีการฝึกอาชีพเพื่อการมีงานทำในวัยเกษียณ นายจ้างก็ควรจัดให้มีการจ้าง งานผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น และส่งเสริมให้สหภาพแรงงานจัดให้มีกิจกรรมสำหรับสมาชิกที่เข้าสู่วัยผู้สูงอายุด้วย

ในด้านของรัฐนั้น ควรมีบทบาทในการส่งเสริมกิจกรรมขององค์การนายจ้าง โดย กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ควรได้เพิ่มกองทุนส าหรับผู้สูงอายุให้เพียงพอ เพื่อให้ องค์การนายจ้างสามารถนำไปใช้ในกิจกรรมผู้สูงอายุ กระทรวงแรงงานควรปรับปรุงกฎหมายแรงงาน สัมพันธ์เพื่อเปิดโอกาสให้นายจ้างที่เข้าสู่วัยผู้สูงอายุแล้วยังคงเป็นสมาชิกต่อไปได้ เพิ่มเงินสมทบกรณี ประกันชราภาพ และควรมีแนวทางการส่งเสริมการจ้างงานส าหรับผู้สูงอายุ โดยเฉพาะผู้ที่ยังสามารถ ทำงานได้ กระทรวงสาธารณสุขควรจัดบริการรักษาพยาบาลสำหรับผู้สูงอายุโดยเฉพาะ และ กระทรวงมหาดไทยควรส่งเสริมให้องค์การส่วนท้องถิ่นจัดให้มีกิจกรรมสำหรับผู้สูงอายุอย่างต่อเนื่องและ ให้ผู้สูงอายุในท้องถิ่นได้มีส่วนร่วมในการถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์แก่คนรุ่นหลังด้วย