© สงวนลิขสิทธิ์ 2022 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)
Menu
บทนา: โรคข้อเข่าเสื่อมเป็นโรคเรื้อรังที่เป็นปัญหาสุขภาพในผู้สูงอายุ และนาไปสู่การสูญเสียปีสุขภาวะของการมีชีวิตอยู่
จากการเจ็บป่วยหรือพิการและปีสุขภาวะที่สูญเสียไปด้วยความบกพร่องทางสุขภาพเพิ่มขึ้น ผู้สูงอายุที่มีโรคร่วมเบาหวาน
ชนิดที่ 2 และน้าหนักเกิน เป็นปัจจัยเสี่ยงสาคัญที่ทาให้อาการของโรคดาเนินเลวลง โปรแกรมให้ข้อมูลสุขภาพแบบเข้มข้น
ร่วมกับการสนับสนุนติดตามของอาสาสมัครสาธารณสุข ที่มุ่งเน้นการป้องกัน และ/หรือลดความรุนแรงของโรคข้อเข่าเสื่อม
สาหรับผู้สูงอายุที่มีน้าหนักเกิน และโรคเบาหวาน ที่พัฒนาขึ้นคาดว่าจะช่วยลดอาการของโรคข้อเข่าเสื่อมและผลกระทบ
ของโรคต่อผู้ป่วยและนาไปสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาอิทธิพลที่มีปฎิสัมพันธ์ระหว่างโปรแกรมให้ข้อมูลสุขภาพแบบเข้มข้นร่วมกับการสนับสนุนติดตาม
ของอาสาสมัครสาธารณสุข (โปรแกรมทดลอง) และระยะเวลาที่ติดตาม (3 และ 6 เดือน) ต่อผลลัพธ์สุขภาพด้านคลินิก
(ความปวด พิสัยการเคลื่อนไหวข้อเข่า ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อต้นขา ความสามารถทางกาย น้าหนักตัว และระดับ
น้าตาลในเลือด) และด้านผู้ป่วย (ความเหนื่อยล้า ภาวะซึมเศร้า คุณภาพการนอนหลับ และคุณภาพชีวิต)
วิธีดาเนินการ การศึกษากึ่งทดลอง 2 กลุ่มวัดก่อนและหลังการทดลอง กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุที่มีอาการโรคข้อเข่าเสื่อม
และมีโรคร่วมเบาหวานชนิดที่ 2 และน้าหนักเกินที่ผ่านเกณฑ์การคัดเข้า กลุ่มทดลอง และกลุ่มควบคุมกลุ่มละ 55 ราย กลุ่ม
ทดลองได้รับโปรแกรมให้ข้อมูลสุขภาพแบบเข้มข้นร่วมกับการสนับสนุนติดตามของอาสาสมัครสาธารณสุข ส่วนกลุ่ม
ควบคุมได้รับโปรแกรมให้ข้อมูลสุขภาพแบบเข้มข้น ติดตามประสิทธิผลของโปรแกรมโดยประเมินผลลัพธ์สุขภาพด้าน
คลินิก (ความปวด พิสัยการเคลื่อนไหวข้อเข่า ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อต้นขา ความสามารถทางกาย น้าหนักตัว และ
ระดับน้าตาลในเลือด) และด้านผู้ป่วย (ความเหนื่อยล้า ภาวะซึมเศร้า คุณภาพการนอนหลับ และคุณภาพชีวิต) 3 และ 6
เดือนหลังได้โปแกรมทดลอง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติบรรยาย และ วิเคราะห์ความแปรปรวนพหุคูณ กาหนดนัยสาคัญที่
ระดับ 0.5
ผลการศึกษา อิทธิพลปฎิสัมพันธ์ของโปรแกรมทดลองและระยะเวลาติดตาม พบว่า โปรแกรมทดลองฯ ส่งผลต่อพิสัยการ
เคลื่อนไหวข้อเข่า และความเหนื่อยล้าแตกต่างกันตามระยะเวลาการติดตาม อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (p =
.000 และ p = .000 ตามลาดับ) ในขณะที่อิทธิพลของโปรแกรมทดลอง พบว่า กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม มีภาวะซึมเศร้า
และความเหนื่อยล้าแตกต่างกันอย่างมีนัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (p = .020, p = .010 ตามลาดับ) ส่วนอิทธิพลของ
ระยะเวลาติดตามส่งผลต่อ ภาวะซึมเศร้า ความเหนื่อยล้า คุณภาพการนอนหลับ และคุณภาพชีวิต แตกต่างกันตาม
ระยะเวลาที่ติดตามหลังให้โปรแกรมการทดลองฯ อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติที่ระดับ .05 อย่างน้อย 1 ช่วงระยะเวลาติดตาม
สรุป โปรแกรมให้ข้อมูลสุขภาพแบบเข้มข้นร่วมกับการสนับสนุนติดตามของอาสาสมัครสาธารณสุขส่งผลลัพธ์ที่ดีทั้งด้าน
คลินิก และด้านผู้ป่วย โดยเฉพาะ พิสัยการเคลื่อนไหวข้อเข่า (ตัวแปรด้านคลินิก) และความเหนื่อยล้า (ตัวแปรด้านผู้ป่วย)
โปรแกรมการทดลองในการศึกษาครั้งนี้ สามารถนาไปใช้เชิงนโยบายในการเป็นต้นแบบเผยแพร่เป็นแนวปฏิบัติสาหรับทีม
สุขภาพในการดูแล และป้องกันความรุนแรงของโรคข้อเข่าเสื่อมทั้งการลดอาการ ชะลอการดาเนินของโรค และชะลอการ
ผ่าตัด ที่นับว่าเป็นการลงทุนหรือเสียค่าใช้จ่ายน้อยเมื่อพิจารณาถึงแนวโน้มของการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมด้วยการผ่าตัดที่
เพิ่มสูงขึ้นในทุกๆปีซึ่งเป็นค่าใช้จ่ายที่สูงในการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อม
at-risk for the progression of the disease. The comprehensive health
education plus health volunteer monitoring support program was developed for overweight and
diabetic older adults with knee osteoarthritis to decrease the severity of knee osteoarthritis. The
developed program aims at reducing the symptoms of knee osteoarthritis and its effects on
patients and promoting a better quality of life.
Objective: To examine the interaction effects between the comprehensive health education plus
health volunteer monitoring support program (experimental program) and follow-up times (3 and
6 months) on clinical outcomes (knee pain, range of motion, muscle strength, physical ability,
body weight, and blood sugar level) and patient outcomes (fatigue, depressive symptom, quality
of sleep, and quality of life).
Methods: This study was a quasi-experimental with two-group pretest–posttest research design.
The participants were overweight and diabetic older adults with knee osteoarthritis who met the
inclusion criteria. The experimental group and control group were equally 55 persons. The
experimental group received the comprehensive health education plus health volunteer
monitoring support program, while the control group received only the comprehensive health
education program. The effectiveness of the program was evaluated by assessing clinical
outcomes and patient outcomes at 3 and 6 months after participating in the program. Data were
analyzed by using descriptive statistics and multivariate analysis of variance. A significant level
was set at .05.
Results: The interaction of the experimental program was significant effects on range of motion
and fatigue depending on follow-up times (p = .000 and p = .000, respectively). For the main
effect of the experimental program, results demonstrated that depressive symptom and fatigue
in the experimental group were significantly different from the control group at .05 level (p =
.020, p = .010, respectively); depressive symptom, fatigue, quality of sleep, and quality of life
were significantly different depending on follow-up times; at least one tracking period was
observed at .05 level.
Conclusion: The comprehensive health education plus health volunteer monitoring support
program is effective in promoting good clinical and patient outcomes, in particular, knee range of
motion (clinical variables) and fatigue (patient variables). The important practical implication and
concrete policy is that this intervention program can be used as a model for disseminating the
practice guideline to care and prevent the severity of osteoarthritis in terms of reducing
symptoms, slow down the progression of the disease, and delay surgery. This strategy is
considered as a non-invasive and low – cost treatment when considering the typical type of knee
osteoarthritis treatment by surgery – an invasive and high – cost treatment- that is increasing each
and every year.
© สงวนลิขสิทธิ์ 2022 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)