© สงวนลิขสิทธิ์ 2022 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)
Menu
วัตถุประสงค์ ศึกษาปัจจัยการเข้าถึงอาหาร แหล่งอาหารที่นิยม รูปแบบอาหารที่บริโภค และ
ประเมินผลกระทบที่น่าจะเกิด ต่อผู้สูงอายุ และภาวะโรคเรื้อรังไม่ติดต่อของผู้สูงอายุ ในตาบลคูคต
ิ ศึกษาใน 26 ชุมชน ของ 13 จาก 14 หมู่เป้าหมายของโครงการ คูคตโมเดล ใช้ข้อมูล
ประเภทกึ่งเชิงปริมาณและคุณภาพ จากอาสาสมัครสาธารณสุขประจาหมู่บ้าน (อสม.) ผลการสารวจข้อมูล
ประชากรและสุขภาพผู้สูงอายุเชิงปริมาณ และการสารวจสภาพแหล่งอาหารในพื้นที่ (แสดงภาพถ่ายตัวอย่าง
ตลาดนัดขนาดใหญ่ที่สุดของตาบล) วิเคราะห์ปัจจัยการเข้าถึงอาหารของผู้สูงอายุ ได้แก่ ปัจจัยการคมนาคม
ต่อการเข้าถึงอาหาร และการตัดสินใจซื้อหาอาหารของครอบครัวผู้สูงอายุ และแหล่งอาหารที่ครอบครัว
ผู้สูงอายุนิยม ปัจจัยความนิยมหรือบริโภคนิสัยต่อประเภทอาหารปรุงเองในครัวเรือน หรืออาหารปรุง
สาเร็จรูป ความสัมพันธ์ระหว่างประเภทอาหารที่นิยมบริโภคและเศรษฐานะ หรือกิจกรรมสันทนาการ หรือ
โรคประจาตัวของผู้สูงอายุ
ผลการศึกษา ผลศึกษาตาแหน่งที่ตั้งและการทวนสอบจาก อสม. พบว่า 16 ชุมชน ตั้งอยู่ในตาแหน่ง
คมนาคมสะดวก สามารถเข้าถึงตลาดสดและซุปเปอร์มาร์เก็ตขนาดใหญ่ และ 25 ชุมชน มีแหล่งอาหาร
ภายในชุมชน ประเภทแหล่งอาหารภายในชุมชนมีหลากหลาย แบ่งเป็นกลุ่มที่มีการกากับมาตรฐานจาก
ภาครัฐฯ แน่นอน ได้แก่ ซุปเปอร์มาร์เก็ตขนาดเล็ก ร้านสะดวกซื้อ และตลาดสดขนาดใหญ่ กลุ่มที่ไม่มีการ
กากับมาตรฐานจากภาครัฐฯ ได้แก่ ตลาดสดขนาดกลาง ตลาดนัด ร้านค้า และรถเร่ ผลศึกษา พบว่า กลุ่ม
16 ชุมชนที่มีการคมนาคมสะดวก มี 6 ชุมชน (ร้อยละ 37.5) ที่นิยมซื้ออาหารสดจากซุปเปอร์มาร์เก็ต และมี
อีก 6 ชุมชน (ร้อยละ 37.5) นิยมซื้ออาหารสดจากรถเร่ ขณะที่ 5 และ 4 จาก 10 ชุมชนที่มีการคมนาคม
สะดวก น้อยกว่า นิยมซื้ออาหารสดจาก ตลาดนัด (ร้อยละ 50.0) และ รถเร่ (ร้อยละ 40.0) โดยความ
นิยมแหล่งซื้ออาหารสดจากรถเร่ และสาเร็จรูปจากตลาดนัดในชุมชน ระหว่างสองกลุ่มไม่มีความแตกต่างกัน
อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ (ค่า Pearson Chi-square ที่ p = 0.23 และ 0.35 ตามลาดับ) บ่งชี้ความนิยมซื้อ
อาหารทั้งสดและสาเร็จรูปจากแหล่งอาหารที่ไม่มีการกากับมาตรฐานจากภาครัฐฯ โดยไม่เกี่ยวข้องกับความ
สะดวกของการคมนาคม ทั้งสองกลุ่ม นิยมบริโภคอาหารปรุงเอง มากกว่า อาหารสาเร็จรูป (ร้อยละ 50.0
และ ร้อยละ 80 ตามลาดับ) เหมือนกัน เนื่องจาก ชุมชนทั้ง 2 กลุ่ม ไม่มีความแตกต่างทางเศรษฐานะ และ
จานวนประชากรที่มีโรคไม่ติดต่อเรื้อรังเท่ากัน ผลศึกษา บ่งชี้ว่า แม้ชุมชนที่ศึกษาเป็นสังคมกึ่งเมือง แต่ก็ยัง
ซื้อหาอาหารจากแหล่งที่สะดวก มากกว่าคานึงถึงคุณภาพทางสุขอนามัย แต่ก็ยังนับว่า มีข้อดีที่ชุมชนส่วน
ใหญ่นิยมบริโภคอาหารที่ปรุงเองมากกว่าอาหารสาเร็จรูป กว่า ร้อยละ 75 ของผู้สูงอายุในชุมชน ของ ตาบล
คูคต ไม่ว่าจะอยู่ในตาแหน่งใด มีโรคประจาตัวคือโรคเรื้อรังไม่ติดต่อ และทั้งสองกลุ่มชุมชนมีเศรษฐานะ
ค่อนข้างดี จึงเชื่อว่า น่าจะมีภาวะโภชนาการเกินมากกว่าขาด เหมือนกันทั้งสองกลุ่มชุมชน
สรุปวิจารณ์ผล ผู้สูงอายุในสังคมกึ่งเมือง เช่น ตาบลคูคต น่าจะมีปัญหาความไม่เข้าใจ ในการเลือกบริโภค
อาหาร มากกว่าการมีอุปสรรคในการเข้าถึงหรือได้รับอาหารไม่เพียงพอ ปัญหาดังกล่าว อาจจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
ตามเวลาที่มีการพัฒนาความเป็นเมืองเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในอนาคต ดังนั้น สิ่งที่จาเป็นที่สุดในขณะนี้ คือ การให้
ชุมชนได้เรียนรู้ที่จะบริโภคอาหารที่ถูกต้อง โดย ส่วนภาครัฐฯ น่าจะต้องมีการควบคุมมาตรฐานของแหล่ง
อาหารทั้ง อาหารสด และอาหารสาเร็จรูป ซึ่งคาดว่าจะได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ ในอนาคตเช่นกัน
Objectives: The study aimed to investigate the impact of food access, place to buy foods
and type of food consumed on the prevalence of non-communicable chronic diseases
(NCDs) in the elderly.
Method: The study was done in 26 communities of 13 villages (Moo) in Tumbol Khu Khot, a
suburban area between Bangkok and Pathumthani province. Location and area of each
community was defined by a map and information from village health volunteers (VHV).
Other semi-quantitative data was collected by the VHV and the health servey in the study
area.
Results: Sixteen from 26 communities were defined as the conveniently access to food or
Group 1 because they were located in the areas those easily access to large municipal
markets, department stores with supermarket and restaurants those were under the control
of the Ministry of Public Health. The other 10 communities or Group 2 was less conveniently
access to those aforementioned markets and department stores. Their only choice that
under the quality controlled was the small convenient stores. Local corner food shop,
occationally and mobile markets (or market on vans) were also found in both groups of
communties. Six out of 16 communities (37.5%) in Group 1 preferred to buy their food from
supermarket within the department store. The same number of communities (37.5%) in
Group 1 preferred to buy their food from the mobile markets. Whereas 5 and 4 from total 10
communities in Group 2 preferred to buy their food from the local occasionary markets
(50.0%) and the mobile markets (40.0%), respectively. There was no statically significant
between the two Groups in the preference to buy fresh foods from the mobile markets and
cooked foods from local occasionally market (Pearson Chai-square at p = 0.23 and 0.35,
respectively). Fortunately, both groups preferred to eat food those cooked within their
household eventhough they have to live as the almost city life. Therefore, the food sanity
control is crucial. According to the survey and information from VHV, there was no significant
difference on socio-economic status and incidence of non-communicable chronic diseases
between elderly in the two groups. This indicated that their access to food and eating habit
were not depend on the socio-economy.
In conclusion: Access to food was not the problem in this suburban life, but rather the
improper choice for food should be informed in order to reduce the incidence of noncommunicable
chronic diseases among the elderly. It is important to note also that the rising
tendency of the incidence could be soon an important health burden in the community.
Urgently, the Ministry of Public Health should take action on the food sanity control among
food venders and mobile markets.
© สงวนลิขสิทธิ์ 2022 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)